Η αρχή μιας νέας χρονιάς είναι μια στιγμή που μπορεί κανείς να αναλογιστεί τις πράξεις του και τον αντίκτυπό του στον κόσμο. Το 2022 ήταν μια χρονιά προκλήσεων παγκοσμίως για διάφορους λόγους. Ο κόσμος χρειάστηκε να περάσει από πολλές κρίσεις: κλίμα, πόλεμο, αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και ενέργεια. Πολλά από τα θέματα θα συνεχιστούν το 2023 και αργότερα.
Το τρίλημμα της ενέργειας
Πολλές χώρες στον κόσμο αντιμετωπίζουν ενεργειακές προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις είναι διαφορετικές σε κάθε χώρα. Μπορούν να σχετίζονται με χαμηλή ηλεκτροδότηση, γήρανση σταθμών παραγωγής ενέργειας, υψηλή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, εξάντληση των αποθεμάτων καυσίμων κ.λπ.
Κατά την επιλογή και τη χρηματοδότηση νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, όλες οι χώρες πρέπει να αντιμετωπίσουν πολλές αντικρουόμενες προκλήσεις, αυτό είναι αυτό που ονομάζουμε «τρίλημμα της ενέργειας». Το τρίλημμα της ενέργειας χρησιμοποιείται για να τονίσει ότι κάθε ενέργεια πρέπει να επιλεγεί μέσω αξιολόγησης 3 σημαντικών παραγόντων:
ενεργειακή ασφάλεια
ενεργειακή ισότητα
περιβαλλοντική βιωσιμότητα
Η ενεργειακή ισότητα είναι να έχει προσιτή και προσβάσιμη ενέργεια για κάθε άτομο, παντού στον κόσμο.
Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αφορά την παραγωγή ενέργειας χωρίς εξάντληση των φυσικών πόρων, για να συνεχίσουμε να παράγουμε ενέργεια στο μέλλον. Αυτός ο παράγοντας δείχνει ότι η ενέργεια πρέπει να παράγεται περισσότερο οικολογικά.
Η ενεργειακή ασφάλεια αφορά την πρόσβαση σε αρκετή ενέργεια χωρίς διακοπή, παρά τις ξαφνικές αλλαγές στην προσφορά και τη ζήτηση, και διαθέσιμη μακροπρόθεσμα.
Αυτές οι τρεις ανησυχίες μερικές φορές έρχονται σε σύγκρουση, πράγμα που σημαίνει ότι οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει μερικές φορές να ανταλλάσσουν έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες.
Η μαγική λύση δεν υπάρχει. Ο κόσμος θα λύσει τις ενεργειακές και κλιματικές προκλήσεις του αναμειγνύοντας διάφορες πηγές ενέργειας. Πιστεύουμε ότι η ηλιακή ενέργεια πρέπει να παίξει μεγάλο ρόλο στο μέλλον της ενέργειας.
Σύμφωνα με το World Energy Outlook 2022 από την IAE, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η φθηνότερη πηγή νέας ηλεκτρικής ενέργειας. Η IRENA εκτίμησε ότι η ανανεώσιμη ενέργεια που προστέθηκε το 2021 βοήθησε τον κόσμο να εξοικονομήσει 55 δισεκατομμύρια δολάρια από το παγκόσμιο κόστος ενέργειας το 2022.
Παρά τις αυξήσεις των τιμών των τελευταίων μηνών, η ηλιακή ενέργεια εξακολουθεί να είναι μια από τις φθηνότερες πηγές ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παντού στον κόσμο. Το κόστος της τεχνολογίας έχει μειωθεί σε σύγκριση με πριν από δέκα χρόνια. Αυτή η τάση επιταχύνθηκε χάρη στην άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου. Οι μελλοντικές τεχνολογικές βελτιώσεις θα συμβάλουν στη μείωση ακόμη περισσότερο του κόστους της ηλιακής ενέργειας.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η ηλιακή ενέργεια θα είναι η σημαντικότερη πηγή ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο.
Το 2021, το 58% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προερχόταν από ορυκτά καύσιμα (άνθρακας και αέριο). Ενώ η αιολική και η ηλιακή ήταν οι πηγές του 10,2% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα καθώς πρέπει να φτάσουμε στις καθαρές μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050.(COP27-F55)
Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, μεταξύ 2020 και 2050, το μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να κυμαίνεται από 29% έως 90%. Η ηλιακή ενέργεια θα συμβάλει τόσο στην πράσινη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στην ηλεκτροδότηση άλλων τομέων.
Υπάρχουν φυσικά αρκετές περιβαλλοντικές προκλήσεις για την ηλιακή ενέργεια που αντιμετωπίζονται τώρα. Το κύριο ζήτημα είναι η χρήση βασικών ορυκτών για την κατασκευή ηλιακών συλλεκτών.
Οι ηλιακοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής απαιτούν συνήθως περισσότερα ορυκτά από ό,τι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με ορυκτά καύσιμα. Εκτός από οικολογικά ζητήματα, αυτό μπορεί επίσης να φέρει προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της γεωγραφικής συγκέντρωσης των ορυχείων.
Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η βιομηχανία φωτοβολταϊκών εργάζεται σε διάφορες λύσεις:
1. Ανάπτυξη λύσεων για την ανακύκλωση ηλιακών συλλεκτών.
2. Βελτίωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων των ορυχείων: εκπομπές CO2, διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, ασφάλεια των εργαζομένων κ.λπ.
Η υψηλή εξάρτηση από την ηλεκτρική ενέργεια καθιστά την ενεργειακή ασφάλεια ακόμη πιο σημαντική.
Στην έκθεση Securing the Energy Transition, που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2023, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει απαριθμήσει διάφορες ενέργειες που πρέπει να λάβουν οι χώρες για μια ασφαλή ενεργειακή μετάβαση, για παράδειγμα:
Υποστηρίζουν ένα διαφοροποιημένο ενεργειακό μείγμα και δηλώνουν ότι οι χώρες πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής ενέργειας, έναντι των ορυκτών καυσίμων.
Απανθρακοποίηση μέσω της ηλεκτροδότησης άλλων ενεργειακών χρήσεων.
Η ηλιακή ενέργεια, ως φθηνή και εύκολα εγκατεστημένη μορφή ενέργειας, θα συμβάλει τα μέγιστα στην απαλλαγή από τον άνθρακα και στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Και η μελλοντική βελτίωση των τεχνολογιών αποθήκευσης θα βοηθήσει την ηλιακή ενέργεια να γίνει μια ακόμη πιο δυναμική και ευέλικτη πηγή ενέργειας.
Αν σε όλη αυτή την κλίμακα συνυπολογίσουμε την απώλεια χώρου για την εγκατάσταση φωτοβολταικών ή και υβριδικών συστημάτων στην χερσαία έκταση, δεσμεύοντας έτσι χώρους παραγωγικών εκτάσεων , χώρους στις πράσινες πόλεις κτλ, θα έπρεπε να βάλουμε άμεσα στην εξίσωση τα Πλωτα΄Φωτοβολταικά, πέραν των Πλωτών Αιολικών που είναι αρκετά διαδεδομένα.
Η Ελλάδα πιλοτικά, μέσω και του νέου κλιματικού νόμου προβλέπει 10 πιλοτικά παράκτια πλωτά φωτοβολταικά, δημιουργώντας τεράστια πρόκληση σε εταιρείες και ερευνητικούς φορείς.
Φυσικά, η ενεργειακή μετάβαση θα είναι δύσκολη. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι. Οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με αυτό που θα συμβεί αν δεν κάνουμε τίποτα!